Nieproszony gość wtargnął na posesję i został poszkodowany – konsekwencje dla napastnika i właściciela nieruchomości

Mir domowy – co to takiego?

Mir domowy jest prawem do spokojnego korzystania z nieruchomości. Zgodnie z tym zapisem osoby trzecie nie mają możliwości wtargnąć do domu, mieszkania, lokalu czy na ogrodzoną posesję bez wyraźnej zgody właściciela. Posiadacz nieruchomości sam decyduje o tym, kiedy i na jakich warunkach upoważniać innych do wchodzenia na jego prywatny teren. 

Prawo do miru domowego nie przysługuje wyłącznie właścicielowi. W takim samym stopniu mają go również osoby upoważnione do dysponowania nieruchomością: najemcy, dzierżawcy czy sąsiedzi, którzy pod nieobecność stałych domowników tymczasowo opiekują się posesją. 

Naruszenie miru domowego

Zakłócenie spokojnego korzystania z nieruchomości to wtargnięcie na posesję mimo wyraźnego zakazu lub braku woli właściciela albo nieopuszczenie jej mimo żądań właściciela. Taką sytuacją jest na chociażby:

• wejście do mieszkania, gdy wewnątrz nikogo nie ma; 

• wtargnięcie do środka domu przy użyciu siły (wyważenie drzwi lub odepchnięcie domownika); 
• wkroczenie na posesję przez otwartą furtkę, udając listonosza.

Naruszenie miru domowego nie obejmuje więc wyłącznie czynności, do których dochodzi przy użyciu siły czy przezwyciężeniu jakiejś materialnej bariery (np. bramy czy ogrodzenia), a wszelkie akty naruszenia i zlekceważenia woli właścicieli i osób dysponujących nieruchomością. Co więcej, nie ma obowiązku wypowiadania tej woli, jej symbolem jest np. zamknięcie drzwi lub bramy wjazdowej. 

Wejście nieproszonych gości na działkę można potraktować jako wtargnięcie na posesję, o ile jest ona ogrodzona. Wówczas obrona miru domowego jest zasadna – płot jest bowiem czytelną i jednoznaczną wskazówką informującą o tym, że domownicy nie chcą, aby osoby postronne zakłócały ich spokój, wchodząc na posesję. 

Naruszenie miru domowego spowodowane nieopuszczeniem posesji to sytuacja, w której sprawca zdarzenia wszedł do środka mieszkania legalnie, np. jako sąsiad, którego domownicy znają. W trakcie wizyty jednak zachowanie gościa mogło nieoczekiwanie się zmienić i przestać odpowiadać właścicielom. Wówczas stanowcze i wyraźne polecenie opuszczenia posesji jest obroną miru domowego, a brak reakcji ze strony intruza jest zachowaniem bezprawnym. 

Kara za naruszenie miru domowego

Czynności mające na celu naruszenie miru domowego to przestępstwo przeciwko wolności. Sprawca takiego czynu może być ukarany grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności.

Wtargnięcie na posesję i uszkodzenie ciała napastnika – kto ponosi konsekwencje?

Wtargnięcie na posesję bez pozwolenia może okazać się bardzo niebezpieczne nie tylko dla właścicieli nieruchomości, ale i samego nieproszonego gościa. Do takich sytuacji należy pogryzienie przez psa albo pobicie napastnika.

Napastnik został pogryziony przez psa

Załóżmy, że intruz wtargnął na Twoją posesję, pokonując furtkę i ogrodzenie wokół działki. W trakcie drogi do drzwi wejściowych zaatakował go pies pilnujący posesji. Czy poszkodowany ma w takiej sytuacji prawo do odszkodowania za pogryzienie przez psa? Okazuje się, że wszystko zależy od okoliczności. 

Każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy, ponieważ towarzyszą jej różne okoliczności. Z jednej strony właściciel psa w pełni za niego odpowiada – jeśli w trakcie dochodzenia sąd uzna, że zwierzę było pozostawione bez opieki i nie zastosowano niezbędnych środków informujących o obecności groźnego psa, posiadacz czworonoga może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu. Jeżeli jednak okaże się, że teren był ogrodzony, przy każdej furtce wejściowej znajdowała się tabliczka informacyjna, klamki były jedynie od wewnątrz (od strony posesji), a dodatkowo intruz swoim zachowaniem prowokował psa do agresji, sprawa nie będzie jednoznaczna i posiadacz psa może uniknąć odpowiedzialności, ponieważ do zdarzenia doszło w trakcie naruszenia miru domowego i zbagatelizowania tablic informacyjnych. 

Uszkodzenie ciała napastnika w obronie koniecznej

Jeśli nieproszony gość wtargnął na Twoją posesję, masz prawo do tzw. obrony koniecznej, którą dopuszcza art. 25 kodeksu karnego. Czynność ta polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek Twoje dobro objęte ochroną prawną. Zamachem może być wtargnięcie do domu, nieopuszczenie terenu posesji albo zachowanie wskazujące chęć naruszenia miru domowego (np. usiłowanie wyważenia drzwi). 

Trzeba jednak pamiętać, że ochrona dóbr powinna być współmierna do niebezpieczeństwa. Dopuszczalne jest niewielkie przekroczenie granic obrony koniecznej, jednak w przypadku rażącego ich naruszenia, obrońca, który zaatakował napastnika, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. 

Przykładowo, jeśli udało Ci się nakryć w Twoim domu włamywacza buszującego po szafkach i pod wpływem emocji i strachu ogłuszyłeś napastnika przedmiotem, jaki akurat miałeś pod ręką, obrona może zostać potraktowana przez prokuratora jako reakcja proporcjonalna do niebezpieczeństwa. Jednak, jeżeli po ogłuszeniu nieproszonego gościa dodatkowo dotkliwie go pobijesz, doprowadzając intruza do trwałego kalectwa, rażąco przekraczasz granice obrony koniecznej. 

O tym, czy zachowanie właściciela mieści się w ramach obrony koniecznej, decydują okoliczności zdarzenia i sądowa ocena, która określi czy działanie zostało wywołane przez wzburzenie i lęk. Każda sprawa wymaga więc indywidualnego dochodzenia i odrębnej analizy.