Pogryzienie przez psa – odszkodowanie i zadośćuczynienie dla poszkodowanego

Opinia eksperta

Niejednokrotnie odnotowujemy przypadki, gdy pies ulega potrąceniu przez pojazd lub jest przewożony w pojeździe, który bierze udział w wypadku komunikacyjnym. Uraz jakiego doznaje takie zwierzę jest na tyle duży, że pomimo podjętego leczenia nie udaje się mu przeżyć. Rodzi się pytanie, czy w takich przypadkach właścicielowi takiego czworonoga przysługują jakieś roszczenia do sprawcy szkody?

Bez wątpienia właścicielowi psa przysługuje żądanie zwrotu kosztów zakupu czworonoga, zwrot kosztów jego leczenia, w tym kosztów przeprowadzonych zabiegów medycznych i kosztów zakupu lekarstw. W zakres roszczeń mogą wpisywać się także tzw. utracone korzyści właściciela psa - w momencie kiedy pies był psem rasowym i posiadał status reproduktora, posiadał wyrobiony rodowód w Związku Kynologicznym w Polsce (ZKwP). Wartość poniesionych kosztów i wydatków oraz utraconych korzyści należy jednak udowodnić.

Powyżej opisane roszczenia odnoszą się do zrekompensowania szkody majątkowej. Pytanie co z roszczeniem w zakresie szkody niemajątkowej, jakiej doznaje właściciel psa w powyżej opisanym stanie faktycznym?

Podstawą prawną do żądania zadośćuczynienia stanowi treść art. 23 i 24 w zw. z art. 448 k.c. Zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Katalog dóbr osobistych podlegających ochronie prawnej, jaki określony jest w treści art. 23 k.c. jest katalogiem otwartym. Ustawodawca wskazuje, że dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego pojęcie dóbr osobistych należy odnosić do określonego poziomu rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego, przyjętych w społeczeństwie zasad moralnych i prawnych, istniejącego rodzaju stosunków społecznych, gospodarczych, nawet politycznych. W tym miejscu warto także przywołać orzeczenie Sądu Okręgowego w Krakowie, II Wydział Cywilny Odwoławczy, który w wyroku z dnia 07 września 2017 roku, sygn. akt II Ca 1111/17 wskazał, iż „ W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie dóbr osobistych należy odnosić do określonego poziomu rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego, przyjętych w społeczeństwie zasad moralnych i prawnych, istniejącego rodzaju stosunków społecznych, gospodarczych, nawet politycznych (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16 lipca 1993 r., I PZP 28/93, OSNCP 1994, nr 1, poz. 2). Nie może ulegać wątpliwości, że pies uważany jest w społeczeństwie za zwierzę szczególne, które towarzyszy człowiekowi. W potocznym odbiorze pies jest symbolem wierności i bezinteresownej przyjaźni, a lojalność i oddanie, jakie okazuje człowiekowi, stanowią część jego naturalnego instynktu, ściśle związanego z ludzkim poczuciem miłości i przyjaźni. Dlatego też nie sposób kwestionować tego, że pomiędzy człowiekiem i psem mogą wytworzyć się szczególne relacje, oparte na wzajemnym przywiązaniu”.

Wyjątkową rolę i funkcję jaką odgrywa zwierzę w naszym życiu dostrzegł także ustawodawca. Treścią zapisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2013 r., poz. 856), a w szczególności zapisem art. 1 ust. 1 oraz art. 5 i 7 ustawodawca określa zwierzę, jako istotę żyjącą, zdolną do odczuwania cierpienia, nie będącą rzeczą, której człowiek jest winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Ustawodawca wskazuje także, że zwierzęta wymagają humanitarnego traktowania, wprowadza zakaz znęcania się nad nimi i wprowadza obowiązek zapewnienia im szerokiej ochrony przed działalnością człowieka.

Mając na uwadze powyższe, nie może budzić wątpliwości, że więź człowieka ze zwierzęciem, w szczególności z psem jest tego rodzaju, że zerwanie tej więzi może wywoływać u człowieka poczucie, krzywdy, smutku, tęsknotę, osamotnienie, poczucie straty.

Podsumowując, wskazać należy, iż więź emocjonalna pomiędzy człowiekiem, a zwierzęciem w sposób oczywisty należy do kategorii dóbr osobistych podlegających ochronie prawnej (podobnie: Sąd Okręgowy w Krakowie w wyroku z dnia 22 listopada 2016 roku o sygn.. akt II Ca 1883/16, Legalis 2049746). Śmierć czteronożnego przyjaciela zasługiwać winna na kompensatę w postaci zadośćuczynienia należnego jego właścicielowi od osoby odpowiedzialnej za zabicie zwierzęcia.

Ze względu na odnotowywaną praktykę towarzystw ubezpieczeniowych polegającą na wydawaniu decyzji odmownych w zakresie roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego w powyżej opisanym zakresie, jedynym rozwiązaniem jest dochodzenie tego roszczenia na drodze postępowania sądowego. W toku postępowania należy wykazać szczególne relacje, jakie łączyły danego właściciela z psem i jak strata psa wpłynęła na poczucie krzywdy. Niejednokrotnie po stronie osób uprawnionych będzie występować więcej osób. Jest to wynikiem tego, iż utrata psa może powodować poczucie krzywdy u pozostałych członków rodziny. Wszystko zależy od faktycznego układu stosunków między zwierzęciem i członkami rodziny, w której był obecny pies. Średnia wartość przyznawanych przez sądy powszechne kwot tytułem zadośćuczynienia to 5.000 zł (vide: orzeczenie Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z dnia 2015-02-06 o sygn. akt XVI C 241/14, orzeczenie Sądu Okręgowego w Krakowie z 2017-09-07 roku o sygn. akt II Ca 1111/17).