Świadczenie wspierające i nowe świadczenie pielęgnacyjne – pytania i odpowiedzi

Dla kogo świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobie, która ukończyła 18. rok życia bez względu na osiągany przez osobę z niepełnosprawnościami dochód. Ponadto będzie nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a za osobę pobierającą świadczenie będą opłacane składki na ubezpieczenie zdrowotne. Będzie przyznawane osobom, które poddane zostaną ocenie potrzeby wsparcia i uzyskają minimum 70 na 100 możliwych punktów.

Jak uzyskać świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało osobie, która po złożeniu wniosku otrzyma odpowiednią decyzję, wydaną przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego będzie powiązana z wysokością renty socjalnej. Świadczenie wspierające przysługuje w wysokości od 40 proc. do 220 proc. renty socjalnej – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia. Tak więc w zależności od oceny w skali potrzeby wsparcia kwoty przykładowe w 2023 roku wynoszą od 635 zł zł do 3494 zł miesięcznie brutto.

Decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych.

Świadczenie w wysokości:

• 220 proc. renty socjalnej otrzyma osoba z niepełnosprawnościami jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów
• 180 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 90 do 94 punktów
• 120 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 85 do 89 punktów
• 80 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 80 do 84 punktów
• 60 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 75 do 79 punktów
• 40 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 74 punktów.

Przy ustalaniu potrzeby wsparcia w formie punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem, jej wiek.

Komisje będą odbywały się w domu osoby z niepełnosprawnościami, bądź na jej wniosek w innym miejscu zorganizowanym przez zespół orzekający.

Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające będzie wypłacał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią ustawy, wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego należy złożyć nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna. Wnioski do ZUS składa się wyłącznie w formie elektronicznej.

Zgodnie z treścią art. 9. 1. Ustawy o świadczeniu wspierającym, ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następują na wniosek osoby mającej potrzebę wsparcia lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania.

Wniosek zawiera dane dotyczące osoby z niepełnosprawnościami, a w przypadku gdy nie jest ona wnioskodawcą, również dane wnioskodawcy obejmujące: imię, nazwisko, nazwisko rodowe, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, płeć, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu, numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2360 i 2640) oraz oznaczenie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, obejmujące w szczególności numer decyzji.

Przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji, co reguluje art. 13. 1. Ustawy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych udzieli  osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające informacji o przyznaniu go oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na jej profilu informacyjnym, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Istnieje też możliwość, że informacje te mogą zostać przesłane przez ZUS osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.

Nawet jeśli informacja o przyznaniu świadczenia wspierającego nie zostanie odebrana, nie wstrzyma to jego wypłaty.

Co w tej sytuacji ze świadczeniem pielęgnacyjnym?  

Świadczenie pielęgnacyjne będą pobierać wyłącznie opiekunowie dzieci do 18 roku życia. Opiekunowie osób dorosłych z niepełnosprawnościami mogą pobierać świadczenie pielęgnacyjne “na starych zasadach” pod warunkiem że z dniem 31.12.2023r mają prawa nabyte do świadczenia pielęgnacyjnego, nie skorzystają z możliwości dorabiania oraz nie skorzystają z możliwości pobierania więcej niż jednego świadczenia ze względu na liczbę osób, którymi się opiekują. Jak mówi ustawodawca, celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym, mającym potrzebę wsparcia, pomocy która pomoże w częściowym pokryciu wydatków, związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Co ważne świadczenie wspierające będzie w miejsce świadczenia pielęgnacyjnego, a nie obok. Dlatego, by móc pobierać świadczenie wspierające, opiekun osoby z niepełnosprawnością nie może pobierać świadczenia pielęgnacyjnego.  

Czy można nie decydować się na świadczenie wspierające i zdecydować na pozostanie na pielęgnacyjnym?

Tak, ale dotyczy to wyłącznie osób, które mają prawa nabyte do świadczenia przyznane najpóźniej z dniem 31.12.2023 roku. Wszyscy opiekunowie osób dorosłych z niepełnosprawnością, którzy takich uprawnień nie nabędą do tego dnia, nie będą mogły ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności. Ich opiekunowie nadal mogą pobierać świadczenie pielęgnacyjne do 18 roku życia.

A co z opiekunem po 18 roku życia dziecka z niepełnosprawnością nad którym sprawuje opiekę?

To zależy. Ustawa o świadczeniu wspierającym i nowym świadczeniu pielęgnacyjnym zakłada możliwość pracy (bez limitu godzin i kwot) opiekuna dziecka z niepełnosprawnością. Jednak jeśli opiekun chciałby pracować, musi przejść na tzw. “nowe świadczenie pielęgnacyjne”, które wygasa wraz z 18 rokiem życia dziecka. Po 18 roku życia dorosła już osoba z niepełnosprawnością może ubiegać się o świadczenie wspierające, ale opiekun o pielęgnacyjne nie może. Osoby, które nie zdecydują się na wprowadzane zmiany, czyli między innymi na możliwość dorabiania, czy możliwość pobierania tylu świadczeń iloma osobami z niepełnosprawnościami się opiekuje, może pozostać na świadczeniu w ramach praw nabytych, pod warunkiem że mają je przyznane na dzień 31.12.2023r.

Świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało na każde uprawnione dziecko z niepełnosprawnością w rodzinie, a nie tylko na jedno. Opiekun pobierający świadczenie pielęgnacyjne będzie miał możliwość dorabiania bez limitu. Jednak przyjęcie tych nowych rozwiązań powoduje, że po 18 roku życia dziecka opiekun nie może pobierać świadczenia pielęgnacyjnego w ramach tzw.praw nabytych.

Czy ustalanie poziomu potrzeby wsparcia będzie obowiązkowe dla wszystkich?

Ustalanie osobie niepełnosprawnej poziomu potrzeby wsparcia nie będzie obowiązkowe. Osoby niepełnosprawne będą same decydować czy chcą uzyskać ocenę oraz o sposobie jej wykorzystania. Jednak bez oceny potrzeby wsparcia nie będzie można pobierać świadczenia wspierającego.

Dlaczego nie można skorzystać z zapisów orzeczeń, które wydano do tej pory i trzeba podchodzić do ustalenia oceny potrzeby wsparcia?

Dotychczasowe orzeczenia są wydawane w oparciu o dokumentację medyczną.  Poziom potrzeby wsparcia będzie ustalany na podstawie oceny funkcjonowania osoby, a nie schorzenia z jakim się zmaga.